Wyjście z przemocowej relacji często jest stratą, która wymaga przeżycia żałoby. Wycofanie się z relacji może być dezorientujące i złożone oraz może powodować ogromny ból emocjonalny. Istotne jest aby o siebie w tym czasie zadbać dając sobie czas i przestrzeń na przeżycie żałoby, aby odzyskać spokój ducha i integralność osobistą.
Jednym z najbardziej znanych modeli opisującym pięć stadiów żałoby jest model Elizabeth Kubler-Ross. Został on opisany w książce On Death and Dying (1969) i mówi o etapach, jakich doświadczamy przeżywając żałobę.
Stadia żałoby wyróżnione przez Elizabeth Kubler-Ross:
- Zaprzeczenie i izolacja
Zaprzeczenie jest typową reakcją na wiadomość o stracie. W początkowym etapie przeżywania żałoby jest zdrowym mechanizmem radzenia sobie z bardzo bolesną wiadomością. Może prowadzić do izolacji od informacji lub osób, które by mogły potwierdzić trudną sytuację.
- Gniew
W tym stadium nie ma już zaprzeczania, może się za to pojawić wrogość, wściekłość, zazdrość, uraza. Jest to normalna reakcja służąca m. in. zrozumieniu sytuacji i ustanowieniu chociaż niewielkiej kontroli. Gniew pozwala stawiać granice i daje energię do rozpoczęcia procesu zdrowienia.
- Targowanie się
Jest to etap targowania się o jeszcze jedną szansę, o możliwość zrobienia jeszcze czegoś aby uratować relację. Może pojawić się nadzieja na nagrodę w zamian za dobre uczynki, jednak jest ona samooszukiwaniem się.
- Depresja
Następuje, gdy osoba doświadczająca żałoby przyzna, że jej sytuacja jej beznadziejna. Pojawia się poczucie straty. Jest to bardzo intensywny etap i polega na godzeniu się z tym, że związek się zakończył.
- Akceptacja
Może pojawić się zmęczenie wynikające ze smutku, pogodzenia ze stratą i akceptacji sytuacji. Charakterystyczna jest rezygnacja ale też spokój. Zrozumienie i pogodzenie się z trudnym doświadczeniem jest bolesne ale też zmieniające życie.
Model ten jest bardzo ogólny i nie musi być adekwatny do każdego przypadku. Ważne jest też to, że etapy żałoby nie zawsze przeżywamy w porządku linearnym. Można doświadczyć tylko kilku z nich albo w zupełnie innej kolejności.
Poczucie straty
Podczas przeżywania żałoby po wyjściu z przemocowej relacji może się pojawić refleksja, czego właściwie dotyczy poczucie straty. Jeśli relacja nie była udana, to właściwie dlaczego miałoby się pojawić uczucie straty? Bardzo ważne jest jednak to, że nawet zakończenie przemocowej relacji może prowadzić do uczucia straty.
Tracimy różnego rodzaju społeczność związaną ze sprawcą przemocy (rodzinę, przyjaciół). Strata może dotyczyć również dóbr materialnych, stylu życia, poczucia bezpieczeństwa, własnej tożsamości, poglądów na świat czy zwierząt. Pojawić się też może poczucie straconego czasu.
Rytuały
Jednym z narzędzi pomagających w radzeniu sobie ze stratą są rytuały żałobne. Mogą służyć różnym zadaniom np. wspominaniu, uwalnianiu silnych emocji, a tym samym dawać spokój.
Warto spróbować poniższych rytuałów:
- Czas na płacz lub na doświadczanie emocji
Można wykorzystać stoper, świecę czy kadzidełko w celu określenia czasu na przeżywanie i uwalnianie emocji przez płacz.
- Piosenka, cytat lub modlitwa
Dobrze jest wybrać takie teksty, które uznają cierpienie i podkreślają, że zdrowienie jest możliwe. Można zapisać utwór w dzienniku.
- Zrobienie czegoś, co było zabronione w przemocowym związku
Chodzi o coś, na co nie było przyzwolenia w relacji. Może to być związane z jedzeniem, noszeniem określonych ubrań czy w wypowiadaniem się na różne tematy. Wykonując wybraną czynność ważne jest aby pozwolić sobie na doznawanie wszystkich emocji jakie się pojawiają , takich jak lęk czy poczucie winy.
- Wypisanie negatywnych sformułowań używanych przez sprawcę
Następnie wyrzucenie kartki, na której znajdują się deprecjonujące sformułowania. Można też ją podrzeć, spalić albo spuścić w toalecie.
- Analiza emocji przy użyciu instrumentu, farb, kredek
Dobry będzie dowolny środek artystycznego wyrazu, w zależności od preferencji. Warto wybrać konkretne trudne wspomnienie i przywołać towarzyszące mu emocje, myśli i doznania. Kolejnym krokiem jest stworzenie utworu muzycznego lub wizualnego, który będzie reprezentować i oddawać uczucia.
Pomóż nam pomagać
W ciągu 25 lat działalności Fundacja NON LICET zrealizowała wiele projektów i pomogła wielu osobom. By móc nieść pomoc przez kolejne lata potrzebne jest wsparcie finansowe, które pozwoli organizacji zapewnić długofalową pomoc tym, którzy najbardziej jej potrzebują.
Każda, nawet najdrobniejsza, kwota przybliża nas do celu jakim jest pomoc osobom doświadczającym przemocy. Pewność, że co miesiąc mamy środki na prowadzenie pomocy psychologicznej to gwarancja, że będziemy w stanie pomóc tym, którzy nas potrzebują. Osobom doświadczającym przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej, dzieciom krzywdzonym i osobom przeżywającym kryzys.
Wsparcie dla Fundacji NON LICET
tytuł przelewu: darowizna na cele statutowe
Alior Bank SA 45 2490 0005 0000 4530 9931 6699
Fundacja „NON LICET” Pomoc Ofiarom Przemocy w Rodzinie
Stalowa 6A, 53-425 Wrocław
Na podstawie:
Kubler-Ross, E. (1969). On Death and Dying
Gilliland, B., E., James, R., K. (2004). Strategie interwencji kryzysowej
Comito, T. (2021). Przemoc, której nie widać. Jak rozpoznać i przerwać cykl przemocy psychicznej