Kim jest sprawca przemocy? Chociaż stereotypizacja nie jest zalecaną przez nas praktyką i nie polecamy wrzucać wszystkich do „jednego worka”, są pewne charakterystyki, które wyróżniają sprawców przemocy. Dzięki ich znajomości odpowiednio wcześnie może zapalić nam się czerwona lampka. Cechy charakterystyczne możemy zaobserwować z 3 sferach: poznawczej, emocjonalnej i behawioralnej
Sfera poznawcza
Męska tożsamość
Tożsamości sprawcy można przypisać cechę męska. Nie chodzi tutaj o oskarżenie, że tylko mężczyźni są przemocowi, a kobiety zawsze są niewinne. Zgodnie z koncepcją płci psychologicznej Sandry L. Bem każdemu człowiekowi można przypisać cechy typowo męskie lub typowo kobiece bez względu na płeć biologiczną.
Sprawcy przemocy będą określać się takimi męskimi cechami jak: agresywny, ambitny, kłótliwy, asertywny, roszczeniowy, dominujący, silny niecierpliwy, uparty, wygadany, nieustępliwy, wierzący w siebie, z inicjatywą. Warto zaznaczyć, że szczególnie ważne dla nich będzie dominacja w jak największej ilości dziedzin i tym samym podporządkowywanie sobie innych. Dla wielu osób to właśnie dom i najbliższa rodzina jest jedyną przestrzenią, w której bezkarnie mogą wyrazić swoją dominację.
Dla porównania wypiszemy także cechy niemęskie, od których sprawcy przemocy będą uciekać, a nawet nimi gardzić. Przejaw jakiejkolwiek z tych cech może według nich świadczyć o słabości: subtelny, uprzejmy, łagodny, skromny, cierpliwy, usłużny, umiarkowany, wrażliwy, nieśmiały, o miękkim sercu, uległy, bojaźliwy, ufny i naturalny
Silne przekonanie o posiadaniu kogoś
Może przejawiać się w stwierdzeniach „moje dzieci są moją własnością”, „moja żona należy tylko do mnie”, „mój dom, moje zasady”. W taki sposób sprawca uprzedmiotawia swoje ofiary, roszcząc sobie prawo do decydowania o ich losie. Powoduje to frustrację w trakcie interwencji policji – sprawca czuje, że ktoś próbuje rozkazać mu jak ma postępować ze swoją własnością. Wywołuje to poczucie naruszenia prywatności.
Sztywne zasady
Przejawia się brakiem tolerancji na spontaniczność lub zmianę ustalonych wcześniej zasad (często tradycyjnych). Inny „porządek” wywołuje w sprawcy lęk, poczucie zagrożenia i destabilizacji sytuacji, dlatego robi wszystko, żeby przywrócić warunki do wyznawanej przez niego „normy”. Osobę posiadającą taką cechę możemy poznać po stwierdzeniach:
„porządek musi być”, „wszystko musi być jak w zegarku”, „babę trzeba trzymać krótko”, „jeśli to nie odbędzie się na moich warunkach, to w ogóle się nie odbędzie”.
Szacunek = strach
Sprawcy przemocy mają przekonanie o tym, że szacunek innych można wywołać jedynie przez zastraszanie. Jednakże to, co odczuwa ofiara nie jest w żadnym stopniu tożsame z szacunkiem lub podziwem, a jedynie lękiem. Ten strach jednak powoduje, że dopasowują się do trybu funkcjonowania sprawcy. Jak rozpoznać osobę stosującą taktykę szacunek=strach?
„Ojca/matki trzeba się trochę bać”, „inaczej nie będzie można go opanować”, „jeśli nie będzie się bała to zacznie pyskować”, „musi znać swoje miejsce w szeregu”
Autorytarne poglądy
Sprawca stawia siebie w pozycji najważniejszej osoby w rodzinie, roszcząc sobie prawo do decydowania o losach innych domowników i całkowitej kontroli ich życia. Przejęcie dyktatury autorytarnej w rodzinie automatycznie stawia osobę stosującą przemoc w roli władcy, a ofiary w roli poddanych. Jest to podejście często spotykane w polskich rodzinach jako coś, co „dobrze działa, więc po co w ogóle to zmieniać” – niestety często legitymizowane przez osoby publiczne o autorytarnych zapędach.
„Mają mnie słuchać”, „Każdy musi znać swoje miejsce szeregu/hierarchii”, „Skoro nie słucha to trzeba ją ukarać”
Rozwiązywanie konfliktów siłą
Chociaż wiedza o tym, że podstawą rozwiązywania konfliktów jest rozmowa staje się coraz bardziej powszechna, do sprawców przemocy ten argument nie przemawia. Ich celem jest podporządkowanie sobie drugiej strony. Gdy wszystkie „łagodne” metody zostały wykorzystane, pozostaje użycie siły np.: bicie, atak, kara, groźba, demonstracja siły, szantaż, wzbudzanie lęku i poczucia winy.
Duża tendencja do racjonalizacji
Racjonalizacja jest psychologicznym mechanizmem obronnym, dzięki któremu ludzie są w stanie usprawiedliwić swoje działania lub sytuację, która się im przytrafiła. Sprawca uważa, że jeśli dopuścił się przemocy, to musiały być do tego powody, np. przysłowiowa zupa była za słona.
„Ona sobie na to zasłużyła”, „sprowokował mnie” „to twoja wina, to przez ciebie”, „to dla twojego dobra”.
Niestety racjonalizacji ulegają nie tylko sprawcy, ale także osoby z rodziny ofiary, przedstawiciele służb, policja, nauczyciele itp. Wszystko przez to, że wierzymy w sprawiedliwość świata i chcemy, żeby każda sprawa miała akceptowalne przez nas uzasadnienie. W ten sposób chronimy się także przed ewentualnymi wyrzutami sumienia.
Pomóż nam pomagać
W ciągu 25 lat działalności Fundacja NON LICET zrealizowała wiele projektów i pomogła wielu osobom. By móc nieść pomoc przez kolejne lata potrzebne jest wsparcie finansowe, które pozwoli organizacji zapewnić długofalową pomoc tym, którzy najbardziej jej potrzebują.
Każda, nawet najdrobniejsza, kwota przybliża nas do celu jakim jest pomoc osobom doświadczającym przemocy. Pewność, że co miesiąc mamy środki na prowadzenie pomocy psychologicznej to gwarancja, że będziemy w stanie pomóc tym, którzy nas potrzebują. Osobom doświadczającym przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej, dzieciom krzywdzonym i osobom przeżywającym kryzys.
Wsparcie dla Fundacji NON LICET
tytuł przelewu: darowizna na cele statutowe
Alior Bank SA 45 2490 0005 0000 4530 9931 6699
Fundacja „NON LICET” Pomoc Ofiarom Przemocy w Rodzinie
Stalowa 6A, 53-425 Wrocław
Źródła:
Niebieska Linia „Co cechuje sprawcę przemocy? W: http://www.niebieskalinia.info/index.php/sprawcy-przemocy/28-charakterystyka
